Gesprek met mijn moeder met een magisch randje

Hoewel ik met mijn hoofd en hart al helemaal in het verhaal van mijn tweede boek Mizpah, de memoirs van de luchthartige Amelia zit, halen gesprekken met mensen die nu mijn debuutroman Alle vrouwen in mij lezen, mij zo terug naar dit verhaal.

Daarin gebeurde iets leuks in het gesprek met mijn moeder, die het boek afgelopen zaterdag dichtsloeg. Ze had het met tussenpozen gelezen omdat ze afhankelijk is van het daglicht en op een specifieke plek in huis, dicht bij het raam, het beste kan lezen. Vol vuur vertelde ze hoe het verhaal ging en wat ze ervan vond. Mooi, zei ze, en herkenbaar. Zeker het stuk waarin Marie, de grootmoeder in mijn verhaal, ‘in betrekking’ gaat bij haar schoolmeester en zijn vrouw, direct nadat ze van school afkomt.

Dat bracht herinneringen terug aan hoe ze zelf als jong meisje, net van school en 14 jaar oud, voor het eerst in betrekking ging bij hoofdmeester Van Veen, ook van haar school. ‘Ik las dit het dacht: hey, zo is dat voor mij ook gegaan!’, zei ze enthousiast en nog licht verbaasd. We hadden een leuk gesprek over de verschillen en overeenkomsten in de verhalen.

Sfeer proeven via verhalen

Daarin kwam zomaar een vleugje magie tevoorschijn, voor mij althans, op een klein detail: want al weer lang geleden, ergens tijdens het schrijfproces, heb ik een fijn gesprek gehad met mijn moeder over haar jeugd. Via haar verhalen wilde ik sfeer proeven over de tijd waarin grootmoeder Marie en haar moeder opgroeiden. Een aantal elementen van wat zij mij heeft verteld, heb ik gebruikt of me door laten inspireren. Zoals een scène waarin Marie en haar man ’s avonds bij de kachel zitten, op ‘crapauds’; lage leunstoelen met een dikke vulling. Een ouderwetse stoel dus, met ook zo’n een heerlijk ouderwets woord.

In betrekking

Wat ik ook heb gebruikt, is het gegeven dat kinderen op jonge leeftijd, waaronder mijn moeder, ‘in betrekking gingen’ vanuit de noodzaak om geld binnen te brengen voor het gezin. Dat doet grootmoeder Marie dus ook; zij komt als meisje in een soortgelijke situatie. Daarvoor moet ze haar meisjesdroom om door te leren voor het beroep dat ze zo intens ambieert, opgeven. Een groot verdriet dat een leven lang impact zal hebben.

Echter, wat mijn moeder mij indertijd niet vertelde, was dat haar allereerste betrekking bij haar hoofdmeester was. Net zoals ik haar niet had verteld dat ik grootmoeder Marie – om logische redenen als je het boek leest – haar eerste betrekking laat hebben bij haar schoolmeester. Een klein zijspoor, maar wat een heerlijk woord ook he, ‘betrekking’?.

Zo’n overeenkomst, en die was niet de enige, zonder dat het besproken is, dat maakt het voor mij een gesprek met een magisch randje.