Waar de dood het leven eindigt, houdt het verhaal het levend
5 november 2024
In een tijd waarin crematie steeds populairder wordt, staan begraafplaatsen internationaal voor een uitdaging: hoe kunnen ze relevant blijven? En welke rol speelt het verhogen van de belevingswaarde daarin? In dit artikel stippen we aan hoe begraafplaatsen langzaam maar zeker een gedaantewisseling (moeten) ondergaan en transformeren tot een multifunctionele ruimte. In het bijzonder staan we stil bij de kracht van verhalen: juist door de stem van de stille bewoners te laten horen, brengen we begraafplaatsen tot leven. Met de verhalen van toen geven we betekenis aan nu.
Dit is een long read, een uitgebreid artikel. Wil je het graag downloaden of als PDF lezen? Klik dan hier.
In dat laatste is Red Thunderbird vooral bedreven; wij zijn een multimediale story studio met, uiteraard, een grote liefde voor verhalen. Zoals verhalen die verborgen liggen in funerair erfgoed. Denk aan bijzondere, oude graven, graftekens boordevol symboliek en zelfs monumenten.
Voor de Gemeente Den Helder en in opdracht voor de Stichting Historische Grafmonumenten ontwikkelden we de Verhalenroute begraafplaats Den Helder.
Met lokale historische verhalenvertellers Jack Ambriola en Maarten Noot, laten we via podcast en video de stemmen horen van walvisvaarders en zeeredders, waaronder de beroemdste stille bewoner Dorus Rijkers. Maar ook die van Joodse inwoners, verzetsstrijders, slachtoffers van bombardementen, oud-bestuurders en nog veel meer roemruchte helden uit Den Helder. Ze zijn te beluisteren en te bekijken via een multimediale website, een playlist op Spotify, door een QR-code te scannen bij graven en een looproute te volgen in Google Maps. Verderop in dit artikel meer hierover.
Ik zal je eerlijk zeggen: toen ik, Regina, het woord ‘funerair’ voor het eerst hoorde, ging er niet direct een belletje rinkelen. Ook al had ik er al meerdere malen mee te maken gehad: toen mijn oma overleed, mijn vader, en ook andere mensen die ik kende. Want het woord funerair gaat over ‘wat betrekking heeft op begrafenissen en rouw’.
Maarten Noot, Peter van Aalst (video), Regina van de Berg (concept, project) en Jack Ambriola: het team dat 40 verhalen van de Algemene begraafplaats Den Helder multimediaal ontsloot (april 2024).
Maar alles krijgt pas betekenis als je er meer over hoort, erover leert en je emotioneel verbonden raakt met waar het voor staat. Nu is dit woord niet meer weg te denken uit mijn vocabulaire. Als ik dit woord, dat ik overigens prachtig vind, over mijn tong laat rollen, moet ik mezelf eraan herinneren dat het voor velen een onbekend woord is. Net zoals de begraafplaats letterlijk vaak onbekend terrein is.
Op de Algemene begraafplaats Den Helder is het Springerplantsoen vernoemd naar Anthoy Springer die het ontwierp.
Ja, we weten dat we er onze geliefden begraven en herdenken. Op de liefhebbers na, komen velen er liever niet omdat we de associatie met de dood vaak vermijden, of we komen er alleen om die ene persoon te herdenken.
En hoe vaak werp jij dan een steelse blik op dat ene graf en denk of zeg je: ‘Ah, daar ligt die en die. Weet je nog?’ Of: ‘Jee, wat is dat graf verwaarloosd. Zonde.’
Wandelen over een begraafplaats brengt een scala aan herinneringen naar boven met zoete en wrange smaken, verdrietig en troostend. Een bekende zin van de beroemde tuinarchitect Leonard Anthony Springer, vind ik om die reden altijd prachtig en uitnodigend. Hij zei over begraafplaatsen:
Want wat we vaak niet weten, is dat een begraafplaats een prachtige plek is om te wandelen, je hoofd leeg te maken en te genieten van de serene rust. We kunnen ons er onderdompelen in de natuur, verwonderen over de biodiversiteit en onder de indruk raken van de eeuwenoude graven. Of over de bijzondere monumenten en leren over de symboliek van bijvoorbeeld de treurwilg op een steen die de rouw over afscheid uitdrukt.
Of om, daar zijn we nu aangekomen, de stem van de stille bewoners te horen. Naar verhalen te luisteren van de mensen die met hun leven betekenis hebben gegeven aan de gemeente waar de begraafplaats ligt. Het zijn hun verhalen die geschiedenis tot leven brengen en ons uitnodigen om erover in gesprek te gaan. Want net zoals het woord funerair betekenis kreeg toen ik er meer over leerde, krijgen de verhalen van toen nu betekenis als je de mensen erachter leert kennen.
Zoals de Helderse en 18e eeuwse Marytie Muller (1703-1762). Als we haar grafsteen op de Algemene begraafplaats Den Helder mogen geloven, is haar bijdrage aan de geschiedenis dat ze ‘de huisvrouw van Jan Harge’ was. Ik slaak hier nu een diepe zucht! Die gemarginaliseerde rol die toen voor vrouwen was weggelegd, doet in geen enkel opzicht recht aan het werkelijke verhaal over haar bijdrage in het publieke leven. Zonder haar moed en vastberadenheid was haar man bijvoorbeeld nooit uit het gevang gekomen. En wat er dan van hem terecht was gekomen? Dat vertelt de steen niet. Maar het verhaal achter de steen wel.
Dat verhaal is net zo actueel nu als toen. Zo zie ik voor me hoe Marytie Muller als boegbeeld van vrouwenpower hedendaagse kwesties rondom vrouwenrechten en vrouwenempowerment bespreekbaar maakt.
Het feit alleen al dat ik haar vaak aanhaal, dat we haar verhaal op sociale media naar buiten brengen, al is het nog zo klein, is een voorbeeld van de tijdloosheid van haar acties. Van de actualiteit. Van de impact die het heeft. Een verhaal heeft de kracht om de geschiedenis en de manier waarop we daarnaar kijken op zijn grondvesten te laten schudden. Perspectieven te doen veranderen. Precies wat we bij Red Thunderbird met The Aged Wisdom Project willen bereiken, een splinternieuwe dienst die is geboren uit onze liefde voor dit soort verhalen. Maar daarover later meer.
We hoeven er alleen maar het stof van af te blazen en het verhaal hedendaags te vertellen en te presenteren. Rondom een actueel haakje, zoals oorlogsverhalen rondom 80 jaar bevrijding in 2025. Of rondom thema’s die zo kenmerkend zijn voor die ene stad. Zoals het maritieme karakter van de gemeente Den Helder met zijn zeeredders en walvisvaarders. Het spreekt meer mensen aan dan je zou denken.
Klik op de speler en luister naar een stukje uit de podcast over Marytie Muller.
Zo blijkt uit ons marktonderzoek, dat Suze de Boer voor Red Thunderbird heeft verricht naar de beleving van generatie Z en geschiedenis, dat hier veel belangstelling voor is. Geschiedenis is voor jonge vrouwen van begin twintig niet gewoon een reeks data of feiten; het is een manier om te begrijpen hoe de wereld van vandaag is gevormd.
Zij zijn bijvoorbeeld geïnteresseerd in hoe historische gebeurtenissen bijdragen aan huidige sociale bewegingen, zoals gendergelijkheid en klimaatbewustzijn.Ze willen weten hoe mensen in het verleden sociale veranderingen hebben gerealiseerd. En hoe ze die lessen kunnen toepassen in
hun eigen activisme en interesses. Daarnaast houdt deze doelgroep van geschiedenis vanwege de verhalen die erin verweven zijn. Vooral die van mensen die door de eeuwen heen tegen de stroom in hebben gevochten voor een betere toekomst. Anders gezegd:
Geschiedenis is daarmee een bron van waardevolle lessen die twintigers van nu helpt bij het nemen van beslissingen. Degenen die de dertiger jaren naderen, zijn ook geïnteresseerd in hoe technologische innovaties en maatschappelijke veranderingen in de moderne wereld hebben vormgegeven. Ze zien hoe historische ontwikkelingen van invloed zijn op de uitdagingen van nu. Zoals de impact van de industriële revolutie op klimaatverandering.
Ze onderzoekt wat succesvol was en wat juist onverwachte, nadelige effecten heeft gehad. Ze zoeken naar manieren om die lessen toe te passen in hun eigen leven en werk. Deze groep twintigers, zo leert het onderzoek, gelooft dat geschiedenis hen helpt te begrijpen hoe we in de huidige tijd duurzame keuzes kunnen maken.
Vervolgens is het de kunst om de verhalen van de begraafplaats te vertellen op een manier die aansluit bij hun belevingswereld. En dat je ze verspreidt via de sociale mediakanalen waar jonge mensen te vinden zijn. Dat is iets waar we ons bij Red Thunderbird in specialiseren. Doe je het zo, dan heb je als eigenaar, beheerder of hoeder van een begraafplaats en funerair erfgoed de kans om heel veel goud te delven en de belevingswaarde van je begraafplaats en funerair erfgoed te vergroten
Want waar de dood het leven eindigt, houdt het verhaal het levend. Zeker als wij het generatie op generatie blijven vertellen.
Met die schat aan verhalen kunnen we vandaag de dag ons voordeel doen. Begraafplaatsen hebben hiermee prachtige kansen om nieuwe waarde toe te voegen die de sociale, economische en ook toeristische aantrekkingskracht van deze ‘dodenakkers’ kunnen verhogen.
Met onze businesscase voor de Verhalenroute begraafplaats Den Helder kunnen we dat ook steeds beter onderbouwen. Na de lancering op 15 april 2024 van een multimediale website met 40 podcasts en video’s en QR-codes bij de graven, hebben we een aantal promotionele acties ondernomen om de route blijvend onder de aandacht te brengen. Bij inwoners, wandelaars, natuurliefhebbers en iedereen die interesse heeft in de geschiedenis van de stad. Een paar cijfers na 5 maanden:
Drie verhalen hebben we extra uitgelicht in Stadsnieuws van de Gemeente Den Helder, het Helderse huis-aan-huisblad. De reels op Instagram en Facebook werden 2600+ keer afgespeeld. De carrousel posts op Instagram en Facebook bereikten in totaal 5700+ personen.
Ook werden er artikelen geschreven over de verhalenroute in kranten en een item in regionaal RTV-programma. Er waren vermeldingen in nieuwsbrieven van erfgoed-, geschiedenis- en wandelorganisaties. Er hangen ook nog wat opties voor publiciteit in de lucht.
Bekijk hier de presentatie van de Verhalenroute en de promotieresultaten.
Het verhogen van de belevingswaarde van begraafplaatsen met bijvoorbeeld de verhalen, is niet alleen tof, maar simpelweg noodzaak. Want begraven, dat doen we niet zoveel meer. De kosten stijgen wel. Even wat cijfers die laten zien dat de verschuiving van begraven naar cremeren een blijvende trend is. Één die ook in Nederland doorzet:
In andere landen zien we vergelijkbare ontwikkelingen:
Daar zijn verschillende factoren voor te benoemen. Om te beginnen zijn er de kosten. Crematie is vaak aanzienlijk goedkoper dan begraven. Zo kost een begrafenis in Nederland gemiddeld €8.000, terwijl een crematie gemiddeld €3.000 kost. Ook is er, vooral in stedelijke gebieden, een tekort aan begraafplaatsen wat er noodgedwongen voor kan zorgen dat meer mensen kiezen voor crematie. Daarbij sluit crematie meer aan op de tijdgeest en veranderende behoeften. Hoewel crematie niet volledig milieuvriendelijk is, wordt het bijvoorbeeld vaak gezien als een groenere optie dan traditioneel begraven. Ook biedt het meer mogelijkheden voor gepersonaliseerde herdenkingen, zoals het verstrooien van as op betekenisvolle locaties. Al met als is er een culturele verschuiving te zien waarbij crematie in toenemende mate geaccepteerd wordt in verschillende culturen en religies.
Cremeren was overigens niet altijd vanzelfsprekend. Zo werd crematie in het Verenigd Koninkrijk pas in het begin van de 20e eeuw gelegaliseerd, nadat het daarvoor honderden jaren verboden was geweest om religieuze redenen. Crematie zou namelijk voorkomen dat de lichamen van de doden aan het einde van de wereld uit hun graven zouden kunnen verrijzen. Het eerste crematorium werd daarom pas in 1878 gebouwd, de eerste officiële crematie vond pas in 1885 plaats en cremeren zelf werd pas in 1902 officieel gelegaliseerd in het parlement.
Belangrijke katalysatoren voor verandering waren onder andere de dood van miljoenen mensen in de Eerste Wereldoorlog en vooraanstaande koninklijke, politieke en religieuze figuren die cremeren verkozen boven begraven. Maar de beslissende factor was dat de paus in 1963 een verbod op crematies door katholieken ophief en in 1968 overtrof het aantal crematies in het Verenigd Koninkrijk voor het eerst het aantal begrafenissen. Het is nooit meer teruggegaan (Craven, 2014).
Interessant is overigens, dat waar cremeren de populariteit van begraven heeft uitgehold, er een nieuwe trend opkomt die misschien wel cremeren gaat verdringen. Want resomeren wordt zeer waarschijnlijk een nieuwe vorm van lijkbezorging, laten uitvaarttrends zien. Bij resomeren, ook wel alkalische hydrolyse genoemd, wordt het lichaam tijdens een chemisch proces opgelost in een bepaalde vloeistof.
Op dit moment is het nog niet toegestaan om in Nederland een overledene te resomeren, maar het kabinet wil dit onder voorwaarden toe gaan staan. Het wetsvoorstel staat tot eind 2024 open voor consultatie en zal vervolgens aangeboden worden aan de Raad van State waarna het bij de Tweede Kamer wordt ingediend (Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, 2024).
Wereldwijd zie je dat er continue vernieuwingen zijn op het gebied van lijkbezorging en herdenken. Zo worden onder andere in Brazilië en Japan hoogbouw-begraafplaatsen gebouwd om ruimte te besparen (Gorvett, 2022). En op een stuk kleinere schaal heeft onder andere ook Kranenburg in Zwolle sinds circa 15 jaar en 90-tal galerijgraven waarmee het zich actief aansluit op de veranderende behoefte. Verticaal begraven, het klinkt me spectaculair in de oren maar het is ook een creatieve oplossing.
In de Verenigde Staten worden ‘green burials’ steeds populairder, waarbij begraafplaatsen worden omgevormd tot natuurreservaten. Ook in Nederland is er een toenemend aantal natuurbegraafplaatsen. Op deze veranderende behoefte kan ook zeer goed ingespeeld worden op bestaande begraafplaatsen. Zo werd begraafplaats Kranenburg eind jaren ’70 uitgebreid met een bos waarin men begraven kon worden.
Ook de vorm van herdenken verandert. Wat ik een mooie ontwikkeling vind, zijn de digitale herdenkingsplaatsen. Zo werden in Zuid-Korea tijdens de Coronapandemie ‘digitale begraafplaatsen’ gecreëerd, waar mensen hun geliefden online kunnen herdenken (Hyeong-Woo, 2020; Kim, 2020). Digitale in memoriam zijn niet nieuw natuurlijk, maar wie weet kan zo’n functie al integraal worden opgenomen bij huidige begraafplaatsen. Een QR-code bij een graf kan bijvoorbeeld naar informatie over het leven van de begraven persoon leiden (Verstichel, 2021).
Overigens schreef het AD in 2016 over de toekomstige, grootste digitale begraafplaats aller tijden: Facebook! ‘Het sociale netwerk heeft wereldwijd circa 1,5 miljard gebruikers, maar rond 2098 zal het aantal doden op Facebook, als de dienst dan nog bestaat, groter zijn dan het aantal levende gebruikers.’ Of die voorspelling uitkomt, weet ik niet maar interessant is het wel.
De groeiende voorkeur voor crematie en andere vormen van lijkbezorging en de gestage daling van het aantal begrafenissen, heeft directe gevolgen voor begraafplaatsen. Ze kampen, zoals eerder aangegeven, met dalende inkomsten en stijgende onderhoudskosten van ondergebruikte begraafplaatsen. Hoe verantwoord je dat (nog) als overheid?
Begraafplaatsen opheffen lijkt niet het antwoord, want de behoefte daaraan verdwijnt niet. En met de eeuwen geschiedenis die zich op deze vaak prachtige vierkante meters afspeelt, kan ik me niet voorstellen dat iemand dat überhaupt zou willen. Wat we dus zien is dat er een verschuiving optreedt in het aantal functies. Er wordt noodgedwongen, maar gelukkig voor de lokale samenleving vind ik, meer ingezet op een verhoogde belevingswaarde voor begraafplaatsen. Een aantal voorbeelden:
Begraafplaats Zorgvlied in Amsterdam is een voorloper in het organiseren van culturele evenementen zoals rondleidingen en theatervoorstellingen. En ook op de Amsterdamse begraafplaats De Nieuwe Ooster is ruimte voor exposities en culturele evenementen. Door het organiseren van activiteiten worden deze begraafplaatsen een culturele bestemming voor zowel lokale bewoners als toeristen. Dusdanig dat Zorgvlied, net als een aantal andere begraafplaatsen, zelfs op TripAdvisor staat!
De Nieuwe Ooster in Amsterdam heeft museum Tot Zover opgericht waar kinderen en volwassenen kunnen leren over (omgaan met) de dood, rouwverwerking en de geschiedenis van begraven. Dit initiatief helpt om met hulp van een tikkeltje humor het taboe rond de dood te doorbreken en bezoekers bewust te maken van de culturele en historische waarde van begraafplaatsen.
Begraafplaats Kranenburg in Zwolle heeft zich ontwikkeld tot een ware biodiversiteitshotspot. Door het implementeren van natuurvriendelijk beheer en het aanleggen van diverse biotopen, zoals een hagenpark en een bos, trekt de begraafplaats nu een grote verscheidenheid aan flora en fauna aan. Dit verhoogt niet alleen de ecologische waarde, maar maakt de begraafplaats ook aantrekkelijk voor natuurliefhebbers en wandelaars.
Begraafplaats en crematorium Westerveld is als eerste Nederlandse begraafplaats opgenomen in een officiële wandelroute van wandelnetwerk Noord-Holland. Ook veel andere begraafplaatsen leggen steeds meer nadruk op hun functie als wandelpark en recreatiegebied. Het Assistens Kirkegård in Kopenhagen is bijvoorbeeld een populaire picknickplek geworden.
Geïnspireerd door initiatieven in Londen, waar begraafplaatsen zijn omgevormd tot gemeenschapstuinen, zijn er in Nederland ook initiatieven om delen van begraafplaatsen te transformeren tot productieve tuinen of pluktuin. Een mooi voorbeeld is de bloementuin op de Algemene Begraafplaats Essendorf. Op andere Europese begraafplaatsen, zoals de Neuer St. Jacobi begraafplaats in Berlijn en Meidlinger begraafplaats Zuidwest in Wenen, kunnen mensen zelfs hun eigen groenten verbouwen. Deze tuinen dienen niet alleen als groene long voor de stad, maar brengen ook de gemeenschap samen.
Hoewel steeds minder mensen begraven worden, zijn vernieuwende manieren van herdenken nog steeds een belangrijke functie voor begraafplaatsen. Zo heeft de Algemene Begraafplaats Den Helder een herdenkingsboom voor baby’s die voor of vlak na de geboorte zijn overleden, organiseerde Zorgvlied een Zonnebloem eerbetoon voor de slachtoffers van MH17 en is er op De Nieuwer Ooster wekelijks een nabestaandencafé.
Daarnaast worden op vele begraafplaatsen andere herdenkingsmomenten georganiseerd zoals een lichtjestocht met Allerzielen of een herdenkingsmoment bij de oorlogsgraven van soldaten en slachtoffers op 4 mei. Deze vormen van herdenken zorgen voor verbinding en houden de begraafplaats actueel, ook voor mensen die zelf niet kiezen voor begraven.
In Parijs wordt de monumentale begraafplaats Père Lachaise niet alleen bezocht vanwege de beroemde graven, maar ook vanwege de architectuur en het parkachtige karakter.Ben je er al eens geweest? Het is een fantastische plek. De Nederlandse Rob Kemps (‘Snollebolleke’) schreef er het boek ‘De Hemel op aarde’ over, waarin hij veel verhalen opdiept die hem inspireren. Het laat de toenemende belangstelling zien voor andere functies dan begraven en herdenken. Ook andere begraafplaatsen laten zien dat juist ook unieke architectuur en bijzondere grafmonumenten bezoekers naar begraafplaatsen trekken.
Ik ben bij lange na geen expert als het gaat om het multifunctioneel inrichten van begraafplaatsen. Maar deze voorbeelden die Elise de Bruijn en ik tegen zijn gekomen, laten zien dat er veel mogelijkheden zijn om begraafplaatsen te transformeren tot levendige plekken, die zowel de doden eren als de levenden dienen. Door creatief en respectvol om te gaan met deze ruimtes, kunnen begraafplaatsen hun relevantie behouden en zelfs vergroten in een veranderende wereld. Want juist doordat Nederlandse begraafplaatsen zich op een kruispunt bevinden, kun je je voorstellen dat ook die transitie verhalend onder de aandacht kan worden gebracht en zo attentiewaarde kan creëren. Ook voor jongeren, voor velen een belangrijke doelgroep.
Nu ik me meer verdiep in de wereld van begraafplaatsen, realiseer ik me hoeveel verhalen hier verborgen liggen en hoe groot de noodzaak is om die te ontsluiten. In veel Europese landen, waaronder Nederland, is het hergebruiken van oude graven een gangbare praktijk. Recycling is een actueel thema en past in de tijdsgeest. Met een verhaal kun je de historie van de voorgangers bewaren, de nieuwe eren en de aanleiding de plek geven die het verdient. Daarmee kun je een gesprek op gang brengen.
Om deze nieuwe functie onder de aandacht te brengen en mensen daadwerkelijk te laten recreëren op een dodenakker, is namelijk een nieuw verhaal nodig. Één die de transitie begeleidt en de nieuwe functie positioneert. Zodat het een nieuw publiek aantrekt en de begraafplaats een sociale, economische en misschien zelfs een toeristische functie krijgt. Vergeet overigens niet om daar goed over te communiceren: niet iedereen staat open voor het idee van multifunctionele begraafplaatsen. Net zoals indertijd het cremeren velen godslasterlijk in de oren klonk.
Het is wat mij betreft klip en klaar: verhalen vormen een krachtig middel om te gedenken, te leren en om te veranderen. Het is niet voor niets dat gebruik maken van verhalen mijn favoriete manier is om de beleving van een begraafplaats te verhogen en de transitie naar haar nieuwe functie te ondersteunen. Verschillende begraafplaatsen in Nederland en daarbuiten hebben daar al innovatieve manieren voor gevonden. Zo staan er op de begraafplaatsen in Oosterwolde en Fochteloo paaltjes met QR-codes bij de graven. Bezoekers kunnen door de code te scannen de verhalen van de persoon ophalen. En ook op de website van de Joodse begraafplaats in Den Haag kun je de verhalen van begraven personen lezen en beluisteren in een korte podcast.
Glasnevin Cemetery in Dublin is een uitstekend voorbeeld van hoe het vertellen van verhalen een begraafplaats kan transformeren tot een toeristische attractie. Het bijbehorende museum organiseert dagelijks betaalde rondleidingen in verschillende thema’s waarbij bijvoorbeeld de verhalen van vrouwen in de geschiedenis of van beroemde Ieren zoals Michael Collins en Daniel O’Connell tot leven worden gebracht. Daar wil ik zeker naar toe!
Tijdens de lancering van de Verhalenroute Den Helder, op 15 april 2024, brachten we de beroemdste zeeredder van Nederland uit de vorige eeuw tot leven: Dorus Rijkers. Lokale acteur Paul van Niel kroop in zijn huid en nodigde in hoogst eigen persoon iedereen uit om zijn verhaal en dat van zijn mede stille bewoners te komen bekijken en te luisteren.
Zoals ik eerder in dit artikel al noemde, hebben mijn collega Elise de Bruijn en ik vanuit Red Thunderbird het voorrecht gehad om in samenwerking met diverse partijen in 2024 een innovatief project te ontwikkelen: de Verhalenroute begraafplaats Den Helder.
Dit initiatief brengt de geschiedenis van de gemeente Den Helder tot leven door de verhalen van haar overleden inwoners te delen. Het zijn de verhalen achter straatnamen en de Helderse cultuur. Soms uit vervlogen tijden, zoals de schouwburg waar Mozes Polak de scepter zwaaide: Casino.
Bezoekers kunnen een route volgen langs verschillende graven, waarbij ze via een QR-code informatie krijgen over de overledenen en hun betekenis voor Den Helder. Verhalen van 40 overleden personen en interessante onderdelen van de begraafplaats zijn te lezen, luisteren en te zien. Stille bewoners uit diverse groepen komen voorbij, waaronder lokale zeelieden, belangrijke figuren uit de marinegeschiedenis, bestuurders, een huisarts die ook verzetsheld was en gewone burgers, waaronder slachtoffers van bombardementen in de Tweede Wereldoorlog. Elk heeft op een eigen manier bijgedragen aan de gemeenschap. Door deze verhalen te delen, wordt de begraafplaats getransformeerd tot een openluchtmuseum dat de maritieme en sociale geschiedenis van Den Helder op een unieke manier presenteert. En het is er ook nog eens fantastisch wandelen!
Begraafplaatsen zijn plekken waar de verhalen voor het oprapen liggen en de noodzaak om die te ontsluiten groot is. Door de verhalen van de ‘stille inwoners van begraafplaatsen’ te vertellen, worden begraafplaatsen opnieuw relevant voor de stad of streek waar ze liggen. Ze krijgen een verrassende, waardevolle functie in de moderne samenleving.
Bezoekers krijgen ook een dieper inzicht in de lokale geschiedenis en in de mensen die hun stad en streek hebben gevormd. Zo ondergaan de begraafplaatsen letterlijk de transformatie van stille, soms zelfs intimiderende laatste rustplekken tot levendige centra van geschiedenis en cultuur.
Levendige begraafplaatsverhalen is een Aged Wisdom Traject; het zijn op maat gemaakte programma’s waarmee we verhalen van toen betekenis geven voor nu. Dat doen we doelgroepgericht met een specialisatie op jongvolwassenen, en met creatieve en multimediale acties, aantrekkelijke gespreksprogramma’s en inspirerend e-materiaal. Deze trajecten maken onderdeel uit van The Aged Wisdom Project. Daarmee maken we van geschiedenis meer dan een presentatie van een verhaal; we veranderen perspectieven bij specifiek de doelgroep jongvolwassenen. Onze manier van verhalen vertellen zal echter meerdere doelgroepen aanspreken. The Aged Wisdom Project is in ontwikkeling. Schiet ons aan voor meer informatie!
Je kunt ook zeggen dat deze aanpak helpt om de dood meer bespreekbaar te maken en de culturele en historische waarde van begraafplaatsen te benadrukken. Uiteraard helpt het, samen met het toevoegen van nieuwe functies, om het van een financieel zorgenkindje een blije, optimistische en draagkrachtige volwassene te maken.
Je kunt ook zeggen dat deze aanpak helpt om de dood meer bespreekbaar te maken en de culturele en historische waarde van begraafplaatsen te benadrukken. Uiteraard helpt het, samen met het toevoegen van nieuwe functies, om het van een financieel zorgenkindje een blije, optimistische en draagkrachtige volwassene te maken.
Levendige begraafplaatsverhalen is een Aged Wisdom Traject; het zijn op maat gemaakte programma’s waarmee we verhalen van toen betekenis geven voor nu. Dat doen we doelgroepgericht met een specialisatie op jongvolwassenen, en met creatieve en multimediale acties, aantrekkelijke gespreksprogramma’s en inspirerend e-materiaal. Deze trajecten maken onderdeel uit van The Aged Wisdom Project. Daarmee maken we van geschiedenis meer dan een presentatie van een verhaal; we veranderen perspectieven bij specifiek de doelgroep jongvolwassenen. Onze manier van verhalen vertellen zal echter meerdere doelgroepen aanspreken. The Aged Wisdom Project is in ontwikkeling. Schiet ons aan voor meer informatie!
Laat Red Thunderbird je helpen om de rijkdom aan verhalen op te halen, te vertellen en multimediaal uit te dragen op moderne en creatieve manieren. Dat doen we met onze Levendige begraafplaatsverhalen: verhalen van toen met betekenis voor nu.
We helpen met het ontwikkelen van een visie, maken en uitvoeren van een projectplan, onderzoek naar fondsen voor financiering, het ophalen en multimediaal ontsluiten en het op maat ontwikkelen van ‘werken met de verhalen’-programma’s. Ook de marketing en communicatie verzorgen we van A tot Z als je dat wil.
Scan met je telefoon de QR-code in de banner voor informatie en inzicht in ons complete aanbod. Dat geeft de beste ervaring. Als dit verhaal op je telefoon leest, klik dan op deze link. Of neem direct contact op met Regina van de Berg. Ons team staat klaar!
Tot slot delen we graag onze kennis, zoals met dit artikel. Maar als je zelf denkt aan het ontsluiten van verhalen op jouw begraafplaats, sla er dan eens onze tips op na en download hier onze korte handleiding: 10 tips voor het ontsluiten van levendige begraafplaatsverhalen.
Lees je liever niet online of wil je dit artikel met iemand delen? Vul het formulier in en download het artikel als mooi opgemaakte PDF.
Breng de verhalen van de stille bewoners tot leven en verhoog zo de belevingswaarde van begraafplaatsen In een tijd waarin crematie steeds populairder wordt, staan
‘Seducation tactics change in time. Love never does.’ En dat is precies wat Mick, de hoofdpersoon in deze romantische komedie, leert. Op een nogal bijzondere
‘Die Afsluitdijk, die moet er komen’, zegt niemand minder dan koningin Wilhelmina. Op dat moment, meer dan 100 jaar geleden, is de 36-jarige Ir. Cornelis
In een Verhalende evaluatie die ik eens verzorgde over een project, kwam aan het begin de verzuchting: ‘Eigenlijk moesten we een prestatie leveren van formaat’.
Heb je een vraag? Neem dan contact met mij op door op mijn naam hieronder te klikken.
